เมือง Stockton ทดลองนำร่องโมเดลแจกเงินเดือนคนจนแบบให้เปล่า ด้วยการจ่ายเงินจำนวนหนึ่งให้แก่ผู้มีรายได้น้อย โดยไม่มีเงื่อนไขผูกมัด แล้วติดตามพฤติกรรมการใช้เงิน ปรากฏว่าคุณภาพชีวิตของคนเหล่านี้ดีขึ้นอย่างผิดหูผิดตา
โครงการนำร่องของเมือง Stockton รัฐแคลิฟอร์เนีย ถือเป็นโครงการแจกเงินเดือนคนจนแบบให้เปล่าที่ใหญ่ที่สุดในสหรัฐ โดยมอบเงินผ่านบัตรเดบิตเดือนละ 500 ดอลลาร์ (ประมาณ 15,000 บาท) ให้แก่ผู้มีรายได้ต่ำจำนวน 125 คนที่ชักหน้าไม่ถึงหลัง เป็นเวลา 18 เดือน
Michael Tubbs นายกเทศมนตรีอายุ 29 ปีของเมือง เป็นผู้ริเริ่มแนวคิดการันตีรายได้พื้นฐานให้ประชาชน ที่ใช้ชื่อโครงการว่า Stockton Economic Empowerment Demonstration
ข้อมูลล่าสุดสะท้อนให้เห็นว่าผู้ได้รับเงินนำเงินไปใช้อย่างไรบ้าง หลังจากเริ่มได้รับเงินเมื่อเดือนก.พ. ทั้งยังสวนทางกับเสียงวิพากษ์วิจารณ์ว่าคนจะนำเงินไปใช้จ่ายอะไรที่ไม่มีประโยชน์ หรือไม่ก็เลิกทำงานแล้วมารอรับเงินอย่างเดียว
นักวิจัยจากมหาวิทยาลัยเทนเนสซี ซึ่งศึกษาโครงการนี้ เปิดเผยว่าส่วนใหญ่แล้ว คนนำเงิน 500 ดอลลาร์ไปใช้จ่ายในสิ่งที่จำเป็น โดย 40% ใช้ซื้ออาหาร 25% ใช้ซื้อของใช้ในบ้านและเสื้อผ้าจากร้านที่ขายสินค้าราคาถูก และ 12% นำไปจ่ายค่าสาธารณูปโภค
ค่ากลางรายได้ต่อเดือนของผู้ได้รับเงินให้เปล่า คือ 1,800 ดอลลาร์ ขณะที่ค่ากลางรายได้ต่อเดือนของทั่วประเทศสูงกว่านี้ประมาณ 2 เท่า นักวิจัยชี้ว่าคนกลุ่มนี้ชักหน้าไม่ถึงหลังจริงๆ ทั้งที่มีงานทำ คนจำนวนมากอาจมองว่าเงิน 500 ดอลลาร์ไม่ได้มากมายอะไร แต่สำหรับคนที่ได้รับเงินให้เปล่ากลุ่มนี้แล้ว เท่ากับว่าในแต่ละเดือนพวกเขามีรายรับเพิ่มขึ้นอีก 30%
การนำร่องนี้เป็นหนึ่งในการทดลองใช้นโยบายรับประกันรายได้พื้นฐานหรือการแจกเงินแบบให้เปล่า ซึ่งมีการทดลองในหลายประเทศ ตั้งแต่ฟินแลนด์ไปจนถึงเคนยา
ที่สหรัฐเองนั้น มีหลายกลุ่มที่ทดลองแนวคิดนี้ อย่าง Y Combinator ที่เคยทดลองในวงเล็กๆ 2 ครั้งที่เมืองโอคแลนด์ รัฐแคลิฟอร์เนีย และกำลังวางแผนทดลองในวงกว้าง ขณะที่นักวิจัยมหาวิทยาลัยแคลิฟอร์เนีย วิทยาเขตเออร์ไวน์ ทำการทดลองใน 4 เมืองเพื่อดูว่าเมื่อครอบครัวได้รับการการันตีรายได้พื้นฐานแล้วจะมีผลต่อเด็กอย่างไรบ้าง นอกจากนั้น นายแอนดรูว์ หยาง ผู้สมัครชิงตำแหน่งประธานาธิบดี ก็ชูนโยบายแจกเงินเดือน 1,000 ดอลลาร์ให้แก่ผู้อายุเกิน 18 ปี (แต่แผนการของเขาต่างออกไป เพราะเงินให้เปล่าจะไปแทนที่โครงการบางอย่างของรัฐ เช่น คูปองอาหาร)
สำหรับโครงการที่ Stockton นั้น แตกต่างจากโครงการเพื่อสังคมโครงการอื่นๆ เพราะไม่มีการกำหนดเงื่อนไข และเปิดโอกาสให้ผู้ได้รับเงินให้เปล่า นำเงินไปใช้อย่างไรก็ได้ ภายใต้ทฤษฎีที่ว่า รายได้ที่เพิ่มขึ้นสามารถสร้างความแตกต่างที่มีความหมายได้
ผู้ได้รับเงินจากโครงการนี้ รวมถึงแม่เลี้ยงเดี่ยวที่ทำงานเต็มเวลาดูแลเด็กออทิสติก และทำอีกงานหนึ่งที่โรงเรียน โดยตัวเธอเองมีลูก 2 คนและต้องดูแลแม่ที่ป่วยเป็นมะเร็ง ซึ่งเงินให้เปล่าในแต่ละเดือนช่วยให้เธอไม่เครียดมากและหลับได้เต็มตา
ส่วนชายคนหนึ่งที่ได้รับเงิน เป็นคนงานก่อสร้างที่ทำงานอาทิตย์ละ 70 ขั่วโมงแต่มีรายได้พอกินไปแต่ละเดือนเท่านั้น ซึ่งเมื่อได้รับเงินให้เปล่า เขาก็ย้ายไปอยู่ในย่านที่ปลอดภัยมากขึ้นและสามารถลดชั่วโมงทำงานลงเพื่อจะได้มีเวลาอยู่กับลูกบ้าง
นักศึกษาพยาบาลวัย 20 ปีที่มีลูกแบเบาะ ใช้เงินนี้ซื้อกับข้าวและผ้าอ้อม รวมถึงจ่ายค่าน้ำ-ไฟ และค่ารักษาพยาบาลลูกสำหรับบางอาการที่ประกันไม่ครอบคลุม
โครงการนำร่องนี้จะดำเนินไปจนถึงเดือนก.ค. 2563 และนักวิจัยจะติดตามผลอย่างต่อเนื่อง ตั้งแต่ผลด้านสุขภาพจิตของผู้ได้รับ ไปจนถึงการมองว่าโครงการนี้จะสอดประสานกับโครงการอื่นๆ ได้อย่างไรบ้าง อย่างโครงการประกันสุขภาพและระบบประกันสังคม
